کود آهن

اطلاعات کامل در مورد کود آهن

کود آهن (Iron Fertilizer) یکی از کودهای ریزمغذی ضروری برای گیاهان است که عنصر آهن (Fe) را تأمین می‌کند. آهن نقش کلیدی در سنتز کلروفیل، فتوسنتز، تنفس سلولی و انتقال انرژی در گیاهان دارد. این عنصر به صورت Fe²⁺ (آهن دوظرفیتی) جذب می‌شود و در خاک‌های قلیایی (pH بالای ۷) به دلیل رسوب، جذب آن کاهش می‌یابد. کودهای آهن به صورت پودری، مایع یا کلاته تولید می‌شوند و برای رفع کلروز (زردی برگ‌ها) ناشی از کمبود آهن استفاده می‌گردند. منابع طبیعی آن شامل هیدروکسید آهن یا کلات‌های مصنوعی است و باقیمانده کمی در محصول نهایی دارد.

کود آهن یکی از کودهای ریزمغذی ضروری است که حاوی عنصر آهن (Fe) می‌باشد. آهن به عنوان یک عنصر فلزی کم‌مصرف، نقش حیاتی در فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاهان ایفا می‌کند، از جمله تولید کلروفیل، تنظیم فعالیت آنزیم‌ها، تنفس سلولی و سنتز ترکیبات آلی. بدون آهن کافی، گیاهان نمی‌توانند فتوسنتز را به درستی انجام دهند و رشد آن‌ها مختل می‌شود. این کود به ویژه در خاک‌های قلیایی (pH بالای ۷) یا آهکی مفید است، جایی که آهن به صورت غیرقابل جذب (اکسید شده) وجود دارد. انواع کود آهن شامل سولفات آهن (FeSO₄)، کلات آهن (مانند EDTA، DTPA و EDDHA) و فرم‌های مایع یا پودری است. کلات آهن‌ها به دلیل پایداری در pH بالا (تا ۱۱)، محبوب‌ترین نوع هستند و جذب سریع‌تری دارند.

فواید کود آهن

استفاده از کود آهن مزایای متعددی برای گیاهان و خاک به همراه دارد:

• افزایش سبزینگی و فتوسنتز: آهن در سنتز کلروفیل نقش کلیدی دارد و زردی برگ‌ها (کلروز) را درمان می‌کند.
• بهبود رشد و عملکرد: کمک به جوانه‌زنی، افزایش مقاومت به تنش‌های محیطی (مانند خشکی یا سرما) و بهبود کیفیت میوه‌ها.
• اصلاح خاک: کاهش pH در خاک‌های قلیایی، افزایش حلالیت آهن و جلوگیری از کمبودهای ثانویه (مانند کمبود روی یا منگنز).
• حاوی عناصر جانبی: مثلاً سولفات آهن علاوه بر آهن، گوگرد نیز تأمین می‌کند که برای سلامت کلی گیاه مفید است.
• پیشگیری از بیماری‌ها: تقویت سیستم دفاعی گیاه و کاهش شیوع عفونت‌ها.

علائم کمبود آهن

کمبود آهن معمولاً در برگ‌های جوان ظاهر می‌شود، زیرا آهن به راحتی در گیاه جابه‌جا نمی‌شود:

• زرد شدن برگ‌های جوان (کلروز بین رگبرگی: رگبرگ‌ها سبز می‌مانند، اما فضای بین آن‌ها زرد می‌شود).
• کاهش رشد کلی، کوچک شدن برگ‌ها و توقف میوه‌دهی.
• در موارد شدید، قهوه‌ای شدن لبه‌ها و ریزش برگ‌ها. عوامل تشدیدکننده: pH بالای خاک، آبیاری با آب قلیایی، شوری خاک، کمبود مواد آلی یا مصرف زیاد فسفر/کلسیم.

  نحوه استفاده و میزان مصرف

  نحوه مصرف بستگی به نوع گیاه، خاک و شدت کمبود دارد. همیشه قبل از استفاده، pH خاک را آزمایش کنید.

  • آبیاری ریشه‌ای: ۲-۵ گرم سولفات آهن در لیتر آب، هر ۲-۴ هفته یک‌بار. برای کلات: ۱-۲ گرم در ۱۰ لیتر آب.
  • محلول‌پاشی (اسپری برگی): ۱-۲ گرم در لیتر، روی برگ‌های جوان، در صبح یا عصر (اجتناب از آفتاب مستقیم). برای درختان میوه: ۲-۳ بار در فصل رشد.
  • چالکود: برای درختان، ۲۰۰-۵۰۰ گرم اطراف ریشه، مخلوط با خاک مرطوب.
  • میزان کلی:
    • گیاهان آپارتمانی: ۰.۵-۱ گرم در لیتر، هر ۳-۴ هفته.
    • درختان میوه: ۵-۱۰ کیلوگرم در هکتار (بسته به نوع).
    • زراعی: ۲-۵ کیلوگرم در هکتار. نکته: با کودهای فسفردار مخلوط نکنید (رسوب ایجاد می‌کند). از دستکش و ماسک استفاده کنید.

  معایب و عوارض احتمالی

  • مسمومیت: مصرف بیش از حد باعث سوختگی ریشه، اسیدی شدن بیش از حد خاک (pH <۵) و کاهش جذب عناصر دیگر (مانند فسفر) می‌شود.
  • رسوب در خاک: در سولفات آهن، اگر با مواد آلی مخلوط نشود، جذب کم می‌شود.
  • حساسیت برخی گیاهان: گیاهان اسیددوست (مانند آزالیا) ممکن است آسیب ببینند؛ برای آن‌ها از دوز پایین استفاده کنید.
  • هزینه: کلات‌ها گران‌تر از سولفات هستند.

  نتیجه‌گیری

  کود آهن ابزاری ضروری برای حفظ سلامت گیاهان در شرایط نامساعد خاکی است. با تشخیص به‌موقع کمبود و انتخاب نوع مناسب، می‌توانید عملکرد محصولات را تا ۲۰-۳۰% افزایش دهید. برای بهترین نتیجه، آزمایش خاک را فراموش نکنید و از منابع معتبر خریداری کنید.